Lof der Traagheid
Terheijl ligt tussen havezate Mensinge in Roden en Kasteel Nienoord in Leek, maar waar die beide nog echt indrukwekkende landgoederen zijn, geldt dat niet voor Terheijl. De buitenhof Ter Helle werd landgoed Terheijl en verdween als landgoed eind 19e eeuw. Er staat nog wel een Huize Terheijl, op het centrale kruispunt van wegen, waarvan alleen de Toutenburgsingel voor een landelijke oprijlaan kan doorgaan. De andere wegen zijn tamelijk druk met woon-werkverkeer en landbouwvoertuigen.
Geconfronteerd met de snelle groei van Roden en Leek is er tussen bewoners en gemeenten de afspraak gemaakt niet uit te breiden in Terheijl. Met die zekerheid kwam het verlangen om het weer meer als een landgoed te beschouwen, een oase voor iedereen. Daar kwam de opdracht uit voort om entrees te ontwerpen voor Terheijl, met een knipoog naar het verleden, toen Terheijl een landgoed was (maar nooit poorten had).
Waar begint Terheijl? Waar kom je binnen? Waar ga je naar toe? Op zoek naar antwoorden op die vragen verkennen we het landschap, vaak samen met inwoners. In gesprekken blijkt de verkeersveiligheid een steeds terugkerend punt van zorg. Het leven lijkt nog te snel te gaan in grote delen van Terheijl om echt een landgoed voor alleman te zijn.
Met name de noord-zuidverbinding, de Vagevuurslaan met de haakse slag om Huize Terheijl heen en verder over de Scheperij, is te druk voor ontspannen recreatief medegebruik. Maar ook de westelijke tak van het kruispunt, de Schapenweg, is te druk om prettig te zijn voor bewoners, fietsers en wandelaars.
De oostelijke tak is de prachtige Toutenburgsingel. Een brede onverharde laan met alle ruimte voor mens en natuur leidt naar het ontspannen, trage landschap dat door Natuurschoon en Staatsbosbeheer wordt beheerd. Hier liggen veel paden voor fietsers en wandelaars. In de westelijke helft ontbreken die. In het oosten regeert de traagheid al, in het westen moet die nog herwonnen worden.
De oplevering van de opdracht Entrees voor allemansgoed Terheijl viel in de tijd dat het coronavirus heerste. De Nederlandse overheid reageerde met de oproep tot een ’intelligente lockdown’. Het thuisblijven leidde voor veel mensen tot vrijwel dagelijkse korte wandelingen vanuit huis. Het letterlijk stilvallen van het drukke leven maakte ruimte om even tot jezelf te komen. Je kon vlinders horen vliegen, je kon zonder uit te kijken een provinciale weg oversteken!
Ideaal gezien zou dit aangepaste, van oorsprong Belgische, verkeersbord overal moeten staan waar je Terheijl binnenkomt. Stapje voor stapje, steeds de lof der traagheid zingend, kan dit ideaal verwezenlijkt worden. Het kan, als iedereen alert reageert op kansen en steeds bereid is om verder te kijken dan het eigen erf. Een goed voorbeeld is hoe Terheijl verdween als landgoed eind 19e eeuw maar de bewoners besloten het bos samen te kopen. Natuurschoon werd een succes!
