Pingo’s en pollen
Wanneer het water laag stond in Het Vagevuur waren er soms stobben zichtbaar. Het verlanden van een ven is een natuurlijk proces. Planten groeien in en rondom het ven en gaan dood. In de zuurstofarme omgeving onder water vergaat niet al het biologisch materiaal. Om verdere verlanding van Het Vagevuur tegen te gaan, werd het uitgediept. Onderzoek aan de stobben met de C14-methode maakten duidelijk dat ze 8000 jaar oud waren. Verbazingwekkend!
Het Vagevuur
Het Vagevuur is dan ook niet zomaar een poel, maar een pingoruïne, een overblijfsel uit de ijstijd. Ontstaan door opwellend grondwater dat niet door de dikke laag permafrost kan breken en onder die laag bevriest. De constante opwaartse druk van het diepe grondwater maakt dat de ijslens de bevroren grond opduwt. Als de dooi invalt en de permafrost verdwijnt, smelt ook de ijslens en blijft een laagte waar water in blijft staan over.
Voordat Het Vagevuur werd uitgebaggerd is er een boring gezet waarmee het op de bodem opgestapelde materiaal in kaart gebracht kon worden door palynologen, wetenschappers die stuifmeel (pollen) onderzoeken. Henk Woldring woont tussen de pingoruïnes van Terheijl. Hij is de palynoloog die veel boven water heeft gehaald over het natuurhistorisch verleden van dit gebied. Iedere planten- en bomensoort heeft haar eigen pollen. Onder een microscoop zijn de wanden herkenbaar door verschillen in vorm, maat en aantal openingen.
Bomen en planten zijn specifiek voor bodemsoorten. Pollen waaien vrij en landen ergens. Het zijn de relatieve aantallen die op een plek voorkomen die aangeven of het een lokale plant is, of een die op afstand voorkomt. Kijken en tellen, goed vergelijken, en dan kan het diagram een landschap oproepen waarin de bodemsoorten herkenbaar worden in de planten en bomen die er voorkwamen. Pollen als de kleinst mogelijke herkenbaarheid van een landschap, en dan alleen de wand, de omhulling.
De enorme rijkdom aan vormen ervaren wij als sculpturen, maar Het Vagevuur is vooral een database die geraadpleegd kan worden op zoek naar kennis over ons voorafgaande landschappen, het klimaat, maar ook over de invloed van de mens op het landschap. Er kan bijvoorbeeld worden aangetoond wanneer de eerste graansoorten verschenen. Zouden de andere pingo’s in Terheijl ook zulke fantastische archieven zijn?
Pingo Het Vagevuur pollen (o.a): (Witte) berk / hazelaar / eik / (Grove) den / klimop / Zwarte els / Betula – (Witte) berk /vuilboom / lijsterbes / wilg / linde / olm / anjer-familie (GROOT, denk aan muur, bolderik, hoornbloemen, anjers, koekoeksbloemen, spurrie, silene) / ganzevoet-familie / Compostae liguiflorae grootste plantenfamilie 19.000 soorten / cypergrassen / Blauwe knoop / o.a. kraaiheide / struikheide / grassen, bedektzadigen, o.a. zwenkgras / tarwe / mais / zuring-familie / spirea-familie / Potentilla-type-familie, o.a. zilverschoon, ganzerik / ranonkel familie o.a. boterbloemen / Grote egelskop / waterranonkel / Pteridium o.a. adelaarsvaren / Dryopteris-type varensoorten, o.a. moerasvaren / Sphagnum o.a. veenmos.